Türkiye, ABD, AB ve Rusya'dan Kazakistan açıklaması
Giriş Tarihi: 6.1.2022 10:04 Son Güncelleme: 6.1.2022 10:40
Son Dakika: Kazakistan yangın yeri! Cumhurbaşkanı Tokayev talep etti, Rusya ülkeye onlarca asker gönderdi
Ülkenin işgali gibi: Kazakistan'ın yardım çağrısı sonrası Rus gazeteciden skandal istekler
Kazakistan'da Mangistav bölgesinde başlayan akaryakıt zammı protestoları ülke geneline yayıldı. Ülke genelinde OHAL ilan edilirken, Kazak hükümeti istifa etti. Tokayev Rusya'dan yardım isterken, Türkiye, ABD, AB ve Rusya'dan açıklama geldi.
00:11 | 06:44
Use Up/Down Arrow keys to increase or decrease volume.
Kazakistan İçişleri Bakanlığı, ülke zam protestoları esnasında güvenlik güçlerinden 8'inin hayatını kaybettiğini bildirdi.
İçişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, ülkenin bazı bölgelerinde organize bir şekilde provokatörlerin ve holigan unsurların düzenlediği ayaklanmalar ve vandallığın devam ettiği, protestocuların saldırılarını taş, demir çubuklar ve yangın çıkarıcı maddeler ile yaptığı belirtildi.
Kamu binaları, hastaneler, restoranlar ve bankalara da saldırılar düzenlendiği aktarılan açıklamada, ambulans ve itfaiye dahil kamu araçlarına da zarar verildiği ifade edildi.
Göstericilerin yaralıların hastaneye yatışına da engel olmaya çalıştığı bildirilen açıklamada, "Düzeni ihlal eden çirkin kalabalığın ellerinde 317 polis ve asker dahil olmak üzere yüzlerce insan yaralandı, güvenlik güçlerinden 8'i hayatını kaybetti" ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada, İçişleri Bakanlığının olayların büyümemesi için bütün gereken önlemleri aldığı vurgulandı.
TOKAYEV SÜKUNET ÇAĞRISI YAPMIŞTI
Kazakistan Devlet Başkanı Tokayev, protestoların ilk çıktığı gün Twitter hesabından yaptığı açıklamada "Devlet Başkanlığı İdaresi çalışanlarının dahil edildiği Hükümet Komisyonu Aktau'da çalışmalarına başladı. Devlet Operasyon Merkezi de kesintisiz olarak çalışmalarını sürdürüyor" demişti.
Ülkede istikrarın korunması için komisyona mevcut soruna ilişkin karşılıklı kabul edilebilir bir çözüm bulma talimatı verildiğini kaydeden Tokayev, "Kolluk kuvvetlerine kamusal düzenin bozulmasının önlenmesi talimatı verildi. Göstericiler, sorumluluk bilinciyle hareket etmeli ve diyaloğa hazır olduklarını göstermeli" ifadelerini kullanmıştı.
KOMİSYON KURULMUŞTU
Kazakistan Başbakanı Askar Mamin, Tokayev'in talimatıyla Mangistav bölgesindeki sosyo-ekonomik durumun gözden geçirilmesi için bir hükümet komisyonu kurmuştu.
Kazakistan Rekabet Koruma ve Geliştirme Kurumu da, benzin istasyonu sahiplerinin fiyat düzenlemeleriyle ilgili soruşturma yürütüyor.
HÜKÜMET İSTİFA ETTİ
Kazakistan'da Devlet Başkanı Tokayev, yayınladığı kararnameyle Askar Mamin liderliğindeki hükümetin istifasına onay verdi.
Bu doğrultuda, kabine üyelerinin yeni hükümet göreve başlayana kadar görevini sürdürmesi kararlaştırıldı.
Kararnameye göre, Başbakan'ın yetkileri geçici olarak Başbakan Yardımcısı Alihan Smayilov'a devredildi.
Ülkenin işgali gibi: Kazakistan'ın yardım çağrısı sonrası Rus gazeteciden skandal istekler
Son dakika: Kazakistan'da ülke geneline yayılan protestolarla sokaklar karıştı. Durumu kontrol altına almakta zorlanan Kazakistan, Rusya'dan yardım talep etti. Rus gazeteci ise, yardım için kabul edilmesi gereken şartları sıraladı.
00:00 | 01:07
Use Up/Down Arrow keys to increase or decrease volume.
Son dakika haberi... Kazakistan'ın çağrısına karşılık Rusya'nın şart koştuğu iddia edilen 4 madde arasında Kırım'ın ilhakının tanınması, Rusça'nın yeniden ikinci resmi dil olması, Rusya'ya askeri üsler temin edilmesi, Rus azınlıklara özerklik yer aldığı bildirildi.
Kazakistan'da akaryakıta yapılan zammın ardından ülke karıştı. Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ülkedeki mevcut durum nedeniyle üyesi oldukları Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü liderlerinden yardım istediğini açıkladı.
Rusya'nın ise yardımın sağlanması için Kazakistan'a birtakım şartlar koştuğu iddia edildi. 4 madde arasında Kırım'ın ilhakının tanınması, Rusça'nın yeniden ikinci resmi dil olması, Rusya'ya askeri üsler temin edilmesi, Rus azınlıklara özerklik yer aldı.
Kazakistan'da hükümetin sıvılaştırılmış petrol gazı fiyatlarına zam yapmasının ardından başlayan protestolar, hükümetin istifasına rağmen devam ediyor.
KGAÖ'DEN YARDIM İSTEDİKLERİNİ DOĞRULADI
Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Habar 21 ulusal kanalına verdiği demeçte, ülkesinde düzenin oluşturulması için KGAÖ üye ülke liderlerinden yardım istediğini doğruladı. Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü üyeleri arasında Kazakistan'ın yanı sıra Rusya, Kırgızistan, Tacikistan, Belarus ve Ermenistan bulunuyor.
"BU ÜLKE BÜTÜNLÜĞÜNÜ BOZMAKTIR"
Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) iş birliği anlaşması çerçevesinde yardım başvurusunda bulunduğunu kaydeden Tokayev, "Bugün örgüte üye ülke liderleriyle görüştüm. Bu terör tehdidinin üstesinden gelmesi için Kazakistan'a yardımda bulunmalarını istedim. Aslında bu bir tehdit değil ülke bütünlüğünü bozmaktır. Vatandaşlarımız benden Cumhurbaşkanı olarak onların güvenliklerini sağlamam için hızlı adımlar bekliyor." dedi.
4 MADDELİK İSTEK LİSTESİ OLUŞTURDU
Rusya'nın en büyük medya ağı Russia Today (RT) ve Sputnik Genel Yayın Yönetmeni Simonyan, Rusya'nın Kazakistan hükümetine yardım etmesi için bazı şartlar sıraladı. Bu şartlar arasında Kırım'ın ilhakının tanınması, Rusça'nın yeniden ikinci resmi dil olması, Rusya'ya askeri üsler temin edilmesi, Rus azınlıklara özerklik yer aldı.
OHAL TÜM ÜLKEDE GEÇERLİ
Kazakistan'ın batısında 2 Ocak'tan itibaren LPG'ye yapılan zamlar ve ülkedeki sosyoekonomik durumun kötüleştiği gerekçesiyle başlatılan protestolar ülkenin diğer kesimlerine yayıldı. Sokak olaylarına dönüşen gösterilerde güvenlik güçleri ile protestocular arasında çatışmalar yaşandı. Polis ve askeri araçları ateşe veren ve devlet binalarına giren protestoculara, güvenlik güçleri ses bombası ile müdahale etti.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, başlatılan protestolardan sorumlu tuttuğu hükümetin istifasını kabul etti. Protestoların yayılması sonucu önce başkent Nur Sultan, Almatı şehri ve Mangistau eyaletlerinde olağanüstü hal (OHAL) ilan edildi. Ardından OHAL kararının ülkenin tüm bölgelerinde geçerli olduğu duyuruldu.
ALMATI'DA GÜVENLİK GÜÇLERİ OPERASYON BAŞLATTI
Kazakistan'da dün başlayan protesto gösterileri, ülkenin en büyük kenti Almatı'da şiddet eylemleri ve silahlı çatışmalara sahne oldu. Kazakistan İçişleri Bakanlığı, şimdiye dek yaklaşık 300 kişinin yaralandığını duyurdu.
Kazakistan'da doğalgaz zammının ardından başlayan protesto gösterileri, ülkenin en büyük kenti Almatı'da şiddet eylemlerine dönüştü.
Sputnik Kazakistan'ın aktardığına göre kentte silahlı çatışmalar başladı. Bununla birlikte güvenlik güçleri, Almatı'da terörle mücadele operasyonu başlattı.
BANKA VE MAĞAZALARA YAĞMA GİRİŞMLERİ
Şiddet olaylarının devam ettiği ülke genelinde yağma olayları da patlak verdi.
Pek çok mağazanın camları kırılarak içeri girilirken, içeride bulunan eşyalar da eylemciler tarafından çalındı.
Mağazaların yanı sıra ATM ve banka şubelerinde de aynı şekilde hırsızlık ve yağma girişimleri yaşandı.
RUSYA VE TÜRKİYE'DEN AÇIKLAMA
Dışişleri Bakanlığı'ndan Kazakistan'da yaşanan gelişmelere ilişkin şu açıklama yapıldı:
"Kazakistan'da 2-3 Ocak 2022 tarihlerinde başlayan ve bu sabah Hükümetin istifasıyla sonuçlanan protesto eylemlerini yakından takip ediyoruz.
Dost Kazakistan'ın istikrarına önem atfediyoruz. Temennimiz, kardeş Kazak halkının barışı ve huzurudur. Kazakistan yönetiminin bu krizin üstesinden geleceğine yönelik inancımız tamdır. Kazakistan halkının sağduyusuna güveniyor ve olayların en kısa sürede yatışmasını temenni ediyoruz.
Olaylarda güvenlik güçleri dahil yaralanan Kazak kardeşlerimize acil şifalar diliyoruz."
Açıklama yapan Kremlin Sözcüsü Peskov ise, Kazakistan yönetiminin kendilerinden yardım istemediğini belirterek, "Dostlarımızın kendi iç meselelerini çözeceğine inanıyoruz. Dışarıdan müdahale edilmemesi önemli" dedi.
Almatı'da bazı hükümet binaları ateşe verildi.
AB'DEN İTİDAL ÇAĞRISI
Avrupa Birliği (AB), Kazakistan'daki gösterilerle ilgili itidal çağrısı yaparak göstericilerin şiddetten kaçınmasını, güvenlik güçlerinin de orantılı güç kullanmasını beklediklerini bildirdi.
VALİLİK BİNASINI BASTILAR
Kazakistan’ın güneyindeki Almatı'da protestocular polise karşı demir çubuk kullanarak Valilik binasına girdi.
Almatı Halk Sağlığı Departmanı, gösterilerde 190 kişinin yaralandığını, 40 kişinin ise hastanelere kaldırıldığını aktardı.
Tokayev'in Ulusa Sesleniş konuşmasından bir kare
TOKAYEV'DEN YARDIM ÇAĞRISI
İki gün içinde ikinci kez Ulusa Sesleniş konuşması yapan Kazakistan Devlet Başkanı Tokayev, bugünden itibaren "Güvenlik Konseyi Başkanlığı" görevini ilk devlet başkanı Nursultan Nazarbayev'in değil kendisinin yürüteceğini açıkladı. Tokayev, ne olursa olsun başkentten ayrılmayacağını söyleyerek, olayları bastıracaklarını dile getirdi:
"Devlet Başkanı ve bugünden itibaren Güvenlik Konseyi Başkanı olarak, azami düzeyde sert olmayı planlıyorum. Her ne olursa olsun başkentte bulunacağım. Halkla birlikte olmak, benim anayasal yükümlülüğüm. Kazakistan tarihindeki bu kara süreci birlikte aşacağız, bu süreçten güçlü bir şekilde çıkacağız."
Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev Rusya'dan yardım isterken, ülkesinde meydana gelen provokasyon eylemlerinin bastırılması için resmi destek talebinde bulundu.
ABD UYARIDA BULUNMUŞTU
Ülke genelindeki gösteriler devam ederken eylemlerin arkasında kim var sorusu da gündemdeki yerini koruyor. Kimileri gösterilerin hamisi olarak Rusya'yı işaret ederken ABD'nin 16 Aralık'ta olası eylemlere karşı Kazakistan'daki vatandaşlarına yaptığı uyarı da dikkat çekti. ABD'nin uyarısında Nur Sultan, Almatı, Şimkent'te meydana gelebilecek olası eylemlere karşı vatandaşlarına bölgeden uzak durmaya vurgu yapılmıştı.
Son Dakika: Kazakistan yangın yeri! Cumhurbaşkanı Tokayev talep etti, Rusya ülkeye onlarca asker gönderdi
Son dakika: Kazakistan'da akaryakıta yapılan zam sonrası halkın sokağa çıkmasıyla ülke adeta savaş alanına dönerken, yaşanan gerilim hükümetin de istifasını getirdi. OHAL kararları ve alınan ek tedbirlere rağmen protestoların dozunu her geçen dakika artırması sonrası Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, üyesi olduğu Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü liderlerinden yardım istedi. Tokayev'in talebi üzerine Rusya, Kazakistan'a onlarca askerini gönderdi.
Kazakistan'da akaryakıt zammı protestolarının çatışmalara dönüşmesi ve göstericilerin hükümet binalarını basmasının ardından ülke genelinde olağanüstü hal (OHAL) ilan edildi. Ülkede protestolar giderek artarken Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, resmi bir açıklama yaparak mevcut durum nedeniyle üyesi oldukları Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) liderlerinden yardım istediğini duyurdu.
Bu açıklamanın ardından Rusya haber ajansı TASS'ın verdiği bilgiye göre Rusya, Kazakistan'a asker göndermeye başladı. KGAÖ üyesi diğer ülkelerin (Ermenistan, Belarus, Kırgızistan ve Tacikistan) Rusya'yı takip edecekleri açıklandı. Ancak Rusya ve diğer üye ülkelerin gönderecekleri birliklerin sayısı, görev alanı ve görev yapacakları süre gibi pek çok detay henüz netlik kazanmış değil.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ise KGAÖ, Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev'in konuyla ilgili talebi üzerine Kazakistan'a barış gücü göndermeye karar verdiğini söyledi.
Dış müdahale dahil, Kazakistan'ın ulusal güvenliğine ve egemenliğine yönelik tehditlerin göz önünde bulundurulduğunu belirten Paşinyan, "KGAÖ Kolektif Güvenlik Konseyi, Kolektif Güvenlik Anlaşması'nın 4. maddesi uyarınca Kazakistan'daki durumu normalleştirmek ve istikrara kavuşturmak için KGAÖ'nün kolektif barış gücünü sınırlı bir süre için bu ülkeye göndermeye karar verdi" ifadelerini kullandı.
Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma'da Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) Komitesi Başkanı ve Komünist Parti vekili Leonid Kalaşnikov ise yaptığı açıklamada, "Kazakistan'daki KGAÖ güçleri, esas olarak tesislerin ve altyapının güvenliğini sağlamak için kullanılacak" dedi.
Türk Devletleri Teşkilatı tarafından yapılan açıklamada ise sağduyu çağrısı yapıldı. Metinde şu ifadelere yer verildi: "Kazak yetkililerin barışçıl şekilde gerginliğin giderilmesi kapasitesine sahip olduğuna inanıyoruz. Kazakistan Hükümetine ve halkına ihtiyaç duyabilecekleri desteği vermeye hazır olduğumuzu beyan ediyoruz."
Ülkede siyasi geçiş dönemi yaşanıyor
Kazakistan'daki kriz ülkedeki siyasi iktidar değişiminin yaşandığı bir dönemde meydana geliyor. Yüzölçümü açısından en büyük ikinci eski Sovyet cumhuriyeti olan ülke, neredeyse 30 yıl boyunca Kazakistan'ın ilk Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından yönetildi. Ülkede güçlü bir nüfuzu olan komünist lider, iktidarında petrol ve gaz sektöründeki Batılı yatırımcıların da yardımıyla görece refah sağladı. Nazarbayev, başkenti de Almatı'dan daha kuzeyde, yeni kurulan ve adı onuruna Nur-Sultan olarak değiştirilen Astana kentine taşıdı.
Şu anda 81 yaşında olan Nazarbayev, Mart 2019'da sağlık sorunları nedeniyle istifa etti. Koltuğuna Cömert Tokayev oturdu, ancak Nazarbayev yakın zamana kadar varlığını iktidarda hissettirdi. "Elbaşı" (Ulusun Lideri) unvanını alan Nazarbayev, ülkenin güçlü kurumlarından Güvenlik Konseyi ve iktidar partisi Nur Otan'ın başkanı olarak kaldı. Nazarbayev, Kasım 2021'de parti liderliğini 68 yaşındaki Tokayev'e devredeceğini açıklamıştı.
Nazarbayev'in iktidarı kademeli olarak devretme planının şu anda baskı altında olduğu görülüyor. Gelişmeler kuşkusuz Rusya ve diğer eski Sovyet cumhuriyetlerinin yakın takibinde. Kazakistan, Moskova'nın Avrasya bölgesinde Belarus'tan sonra en yakın ikinci müttefiki. Dolayısıyla şimdi Belarus'ta muhalefetin 2020 yılında düzenlediği protesto gösterilerinin ardından Moskova'nın ekonomik ve politik olarak yakın çalıştığı bir başka kilit ülke sallanıyor.
Belarus ve Kazakistan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 2010 tarihli iddialı bir ekonomik uyum projesi olan Gümrük Birliği'nin de kurucu üyeleriydi. Bu proje daha sonra, 2015 yılında, Ermenistan ve Kırgızistan'ın da katılımıyla Avrasya Ekonomik Birliği ile sonuçlandı. Putin'in son olarak Aralık ayının sonunda Bağımsız Ülkeler Topluluğu'nun St. Petersburg'daki zirvesinde bir araya geldiği Nazarbayev'le özel ve gizli bir ilişkisi olduğu da biliniyor.
Kazakistan'dan açıklama: Barışçıl başlayan olayları çığrından çıkardılar
Kazakistan'ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, ülkedeki protestoların ilk başta barışçıl olarak başladığını belirterek, "Ancak olaylar Almatı'ya sıçradıktan sonra işler değişti, talepler farklılaştı" dedi.
00:26 | 07:46
Use Up/Down Arrow keys to increase or decrease volume.
Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, ülkesindeki olaylara ilişkin AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
Saparbekuly, Kazakistan'da olayların LPG zammı gerekçesiyle Mangistau eyaletinde halkın protestolarıyla başladığını hatırlatarak, "Bu protesto eylemleri bir gün sürdü. Bir gün sonra gece yarısı Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev talimat verdi ve halkın bu taleplerinin, ekonomik şartların kanun çerçevesinde araştırılması talimatını verdi. Bu çerçevede bir hükümet komisyonu oluşturuldu. Bu komisyon üyeleri olayların yaşandığı Mangistau bölgesine gitti. Oradaki protestocu halkla bir müzakere süreci yaptı. Cumhurbaşkanımız halkımızın kendi haklarını açık bir şekilde ifade etmeye hakkı olduğunu, yapılan protestoların kanun dışına çıkmaması gerektiğini belirtti" dedi.
Komisyon üyeleri ve protestocular arasında yapılan görüşme sonrası LPG fiyatlarının düşürüldüğünü aktaran Saparbekuly, güvenlik güçlerinin sivillere karşı şiddet kullanmadığını belirterek, "(Başlangıçta) Halka karşı bir güç gösterimi ya da onları dağıtmaya yönelik bir eylem yapılmadı. Halkın barışçıl şekilde gösteri yapması sonrası karşılıklı olarak herhangi bir çatışma yaşanmadı, tabii ufak-tefek çatışmalar müdahaleler oldu ama komple bir şekilde bir müdahale olmadı" ifadesini kullandı.
"OLAYLARIN ALMATI'YA SIÇRAMASI DURUMU DEĞİŞTİRDİ"
Saparbekuly, olayların ülkenin farklı şehirlerine de yansıdığını, ülkedeki birçok şehirdeki protestoların barışçıl şekilde devam ettiğini fakat ülkenin en büyük kenti Almatı'daki bazı protestoların kanun dışına çıkarak provokatif eylemlere dönüştüğünü söyledi.
"Protestolar ilk önce basit taleplerle oluştu, öncelikle fiyatların düşürülmesi, halkın ekonomik durumunun iyileştirilmesi, maaşların artırılmasıyla ilgili Kazakistan halkının, herkesin temel arzusu olan temel taleplerle oluştu. Olayların Almatı'ya sıçraması sonrası talepler farklı bir boyuta ulaştı" değerlendirmesinde bulunan Saparbekuly, aşırı uç sayılabilecek taleplerin protestocular tarafından dillendirildiğini kaydetti.
"HAYATINI KAYBEDEN GÜVENLİK GÜÇLERİMİZ VAR"
Saparbekuly, olayların net olarak ortaya çıkarılması için henüz erken olduğunu vurgulayarak, "Cumhurbaşkanımızın da açıkladığı gibi bu olaylarda iç ve dış unsurların katkısı var. Bunlar Cumhurbaşkanımız tarafından da net olarak açıklandı" dedi.
Kazakistan'ın birçok kentinde olayların devam ettiğini belirten Saparbekuly, olayların başladığı Mangistau bölgesinde de eylemlerin çoğunun barışçıl şekilde devam ettiğini, bazı şehirlerde ise vandalizme varan olayların yaşandığını anlatarak, "Güvenlik güçlerine saldırılıyor, güvenlik güçlerimiz içerisinde can kayıpları var. Almatı'da vandalizme varan olaylar gerçekleştiriliyor. Almatı valilik binasının yakılması, bir medya merkezinin basılması gibi bazı olaylar yaşanıyor. Güvenlik güçleri, ulusal muhafızlar ve askeri birlikler ile Almatı'daki kalabalık ve provokatif grupların dağıtılması için müdahaleler sürüyor. Bunlar tabii göz yaşartıcı gaz gibi yöntemlerle sağlanıyor" değerlendirmesinde bulundu.
Saparbekuly, güvenlik güçlerinin içerisinde can kayıplarının olduğunu dile getirerek ülkede olağanüstü hal (OHAL) ilan edildiğini söyledi.
Türkiye Dışişleri Bakanlığının yaptığı açıklama ve Türk halkının sosyal medyada yaptığı paylaşımlardan memnuniyet duyduğunu belirten Saparbekuly, Kazakistan'ın istikrarının halkın sağduyusuyla gerçekleşebileceğini aktardı.
YORUMLAR