Kazakistan’daki kaosun arkasında kim var? Kazakistan'daki sokak olayları ile kimler ne yapmak istiyor?
Giriş Tarihi: 08.01.2022 Güncelleme Tarihi: 08.01.2022
Kazakistan’da doğalgaz zamlarını protesto olarak başlayan olaylar ülke genelinde sokak şiddetine dönüştü ve 50’den fazla kişi hayatını kaybederken yüzlerce kişi yaralandı. Cumhurbaşkanı Tokayev uyarı yapmadan ateş açın emri verirken Rus vekil Balbek’ten bomda bir açıklama geldi. Balbek, “FETÖ okulundan çıkanlar ve DEAŞ kışkırtıyor.” dedi. Öte yandan Kazakistan'ı dış müdahaleye açık hale getiren kaosun arkasından da turuncu devrimlerin kirli organizatörü George Soros çıktı. Kaosa giden süreçte başı çeken "Uyan Kazakistan" isimli sözde STK'nın Soros Vakfı tarafından kurulduğu ve fonlandığı ortaya çıktı. Peki Kazakistan’da neler oluyor? Küresel bir operasyon mu söz konusu? Soros’un bağlantısı var mı? Gündemin öne çıkan başlıklarını A Haber canlı yayınına katılan Gazeteci Hakkı Öcal, Dr. Avukat Mehmet Sarı ve gazeteci Murat Özer değerlendirdi.
İlham kaynakları Gezi Kalkışması: Kazakistan'ı karıştıran örgüt belli oldu iddiası
Kazakistan'da akaryakıt zamlarına tepki olarak başlayan, hükümetin zamları geri çekmesine rağmen dinmeyen olayların arkasında, Soros destekli "Uyan Kazakistan" hareketinin olduğu iddia edildi. Hareketin ilham kaynağı ise Gezi Kalkışması.
01:45 | 09:05
Use Up/Down Arrow keys to increase or decrease volume.
Kazakistan'ı dış müdahaleye açık hale getiren kaosun arkasından da turuncu devrimlerin kirli organizatörü George Soros çıktı. Kaosa giden süreçte başı çeken "Uyan Kazakistan" isimli sözde STK'nın Soros Vakfı tarafından kurulduğu ve fonlandığı tespit edildi. Kaos hareketinin ilham kaynağı ise Gezi Kalkışması.
Kazakistan'ı dış müdahaleye açık hale getiren kaosun arkasından da turuncu devrimlerin kirli organizatörü George Soros çıktı. Kaosa giden süreçte başı çeken "Uyan Kazakistan" isimli sözde STK'nın Soros Vakfı tarafından kurulduğu ve fonlandığı tespit edildi. Kaos hareketinin ilham kaynağı ise Gezi Kalkışması.
2019 yılında Birikim dergisinde çıkan haberde "Gezi Olayları" vurgusu
Kazakistan'ın batı bölgelerinde 2 Ocak'ta başlayan protesto gösterileri ülkenin birçok bölgesine yayıldı. Protestolar yapılan zamlara karşı bir tepki olarak başlasa da kısa sürede iç çatışmalara dönüştü. Tansiyonun yükseldiği ülkede hükümet istifa etti. Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, protestoların planlı bir şekilde gerçekleştirildiğini ve eylemlerin fonlandığını söyledi. Çatışmaların saman alevi gibi hızla yayılması ve sosyal medyada eylemcilere silahların dağıtıldığı videoların ortaya çıkmasıyla akıllara ilk gelen soru "protestoların arkasında kim var?" sorusu oldu.
İşte 2019 yılında Birikim dergisinde çıkan haber
"UYAN KAZAKİSTAN" HAREKETİNİ KİM KURDU?
Bazı dernek ve kuruluşlar protestolara destek vermesiyle öne çıkıyor. "Oyan Qazaqstan (Uyan Kazakistan)" isimli STK ise bu kuruluşlar arasından en dikkat çekeni olarak öne çıkıyor. Peki, kim bu "Uyan Kazakistan" hareketi? Uyan Kazakistan hareketi, Aktivist Beybarys Tolymbekov ve Asya Tulesova'nın tutuklanması, yargılanması ve ardından hapis cezası ile mahkûm edilmesiyle 5 Haziran 2019'da kuruldu.
HAREKETİN TALEPLERİ SİYASİ
Hareket, kendisini siyasi parti olarak görmemekle birlikte kuruluş amacı ve siyasi talepleriyle dikkatleri üzerine çekiyor. Hareketin kuruluş amaçlarında siyasi baskıya son vermek, hükümet organları arasındaki gücün dağılımını reforme etmek, uluslararası standartlara uygun serbest seçimler ve kendi kendini yönetme sistemi dahil olmak üzere dokuz maddelik amaçlar listesi deklare ediliyor. Ayrıca Uyan Kazakistan hareketi, 2019'da gerçekleştirilen protestoların da birçoğunda yer almıştı. Kazakistan'da 2 Ocak'ta patlak veren olaylar sonrası Uyan Kazakistan hareketi yine sahneye çıktı. Her kargaşada benzer taleplerini sürdüren hareket 9 maddelik bildirilerini yineledi.
Kazakistan'daki olaylardan bir kare
ÖZGÜRLÜK ÇAĞRISI YAPIYORLAR
Hareketin resmi sitesinden yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
"Gerçek siyasi reformlar ve dönüşümler olmadan Kazakistan'ın her vatandaşının ve ortak ülkemiz Kazakistan Cumhuriyeti'nin güvenliği, gelişimi ve ilerlemesi imkansızdır. Bugün tarihi bir an, bir hakikat ve uyanış anı, özgür yurttaşların yitirdikleri hak ve özgürlüklerini yeniden kazanmaları, devletin yaşamın her alanında sürdürülebilir kalkınma yolundan gitmesi gerektiği bir an geldi. Demokratik, bağımsız ve özgür bir ülkede yaşamalıyız!"
George Soros
SOROS'UN PARMAK İZİ VAR
"Uyan Kazakistan" hareketinin tartışılan bir diğer yönü ise dünyanın pek çok yerinde kaos ve çatışmanın finansörü olarak görülen Soros'tan destek alıyor olması. 1995'den beri Kazakistan'da aktif olarak faaliyet gösteren Soros Vakfı'nın ülkedeki STK'ları desteklemek için 100 milyon dolardan fazla bağış yaptığı belirtiliyor. "Uyan Kazakistan" hareketinin kuruluş deklarasyonu, 5 Haziran 2019 tarihinde dördü Soros Vakfı'nın ve diğer yabancı merkezlerin etkin üyeleri olan beş kişi tarafından sunulmuştu. Beşinci kurucu ise Dimash Alzhanov adında bir siyaset bilimci. Alzhanov'un Amerikan Kurumu Ulusal Dış İlişkiler Enstitüsü (NDI)'nün eski koordinatörü ve AGİT Ukrayna Gözlem Misyonu'nun (2014) üyeliğini gerçekleştirdiği ifade ediliyor.
Kazakistan'daki olaylarda kamu kuruluşları ateşe verildi
"UYAN KAZAKİSTAN" BİRİKİM DERGİSİNDE
Kaynaklar araştırıldığı zaman Uyan Kazakistan hareketine dair 2019'da dikkat çeken bir yazı kaleme alındı. Birikim Dergisi'nde Wilson Center eski üyesi ve Londra Üniversitesi'nde Öğretim Üyesi Dr. Gül Berna Özcan'ın "Uyan Kazakistan!: Men Oyandım" başlığıyla yayımlanan yazıda harekete dair bilgiler yer aldı. Dergi 2012'nin ekim sayısında FETÖ temasıyla yayımlanmıştı.
Kazakistan'da tehlikeli provokasyon: Plakasız araçlardan silahlar dağıtıldı
"Kazakistan'da provokasyonların arkasında FETÖ ve DEAŞ" var iddiası
Mukhtar Ablyazov: Amacımız Kazakistan'daki rejimi yıkmak
KAZAK MUHALİF KIEV'DE ÜS KURDU
Öte yandan Kazakistan'daki olaylara ilişkin bir diğer Soros bağlantısı ise sürgündeki eski Enerji Bakanı Mukhtar Ablyazov. Kazakistan'daki eylemlere öncülük etmek istediğini açıkladı. Şu an Ukrayna'da bulunan Mukhtar Ablyazov, protestoları koordine etmek için başkent Kiev'de bir merkez kurduğunu duyurdu belirtti ve sokağa çıkan Kazakların kendisiyle iletişime geçmesi için iki telefon numarası yayımladı. Önceki gün bir Ukrayna televizyonuna açıklama yapan Ablyazov "Hedefimiz Nazarbayev rejimini tamamen devirmektir. Bu rejime destek verenleri ömür boyu hapse mahkûm kılacağız" diye konuştu. Ablyazov, 2005 yılında Kırgızistan'da 'lale devrimi'ni finanse ettiğini söylemişti.
Kazakistan'ı dış müdahaleye açık hale getiren kaosun arkasından da turuncu devrimlerin kirli organizatörü George Soros çıktı. Kaosa giden süreçte başı çeken "Uyan Kazakistan" isimli sözde STK'nın Soros Vakfı tarafından kurulduğu ve fonlandığı tespit edildi. Kaos hareketinin ilham kaynağı ise Gezi Kalkışması.
Kazakistan'da başlayan protesto gösterileri ülkenin birçok bölgesine yayıldı. Protestolar yapılan zamlara karşı bir tepki olarak başlasa da kısa sürede sokak savaşına döndü. Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, protestoların planlı bir şekilde gerçekleştirildiğini ve eylemlerin fonlandığını ifade etti. Çatışmaların hızla yayılması ve sosyal medyada eylemcilere silahların dağıtıldığı videoların ortaya çıkmasıyla akıllara ilk gelen soru "protestoların arkasında kim var?" sorusu oldu. A Haber'e katılan isimler de bunu yorumladı.
Gazeteci Murat Özer'in değerlendirmeleri:
"Kazakistan'da önce protestolarla başlayan sonra halk ayaklanmasına dönüşen bir vaziyet var. Şunu görmek gerekir. Kazakistan, dünyanın uranyum üretiminin yüzde 30'unu karşılıyor ve dünyada önemli bir akaryakıt üretim merkezi. Şimdi böyle bir ülkede kişi başında düşen gelir 9 bin dolar civarında ve ciddi bir sefalet yaşanırken halkın tepkisinin bütünüyle Batı'ya yıkmak yanlış olur.
Kazakistan, ayaklanmaları bastırmak için Rusya'dan yardım istedi. ABD, Rusya'nın girdiği yerden çıkmadığını söylüyor ama ABD'de girdiği yerden büyük bir enkazla çıkıyor. Afganistan ve Irak'ta yapmış oldukları ortada. Afganistan'da büyük bir hezimete uğrayıp çıktılar ama arkalarında enkaz bıraktılar.
Halk protestosunun parlamentoyu işgal eden bir hale gelmesi kabul edilemez. Kazak Cumhurbaşkanı Tokayev'in yapmış olduğu konuşmayı Rusca yapması Sovyetlerin yıkılmasından sonra Orta Asya'daki rejimlerin gelmiş olduğu noktayı gösteriyor.
Sadece Kazakistan'daki yönetimin bu şekilde alaşağı edilmesi meselesinde Batılı istihbarat örgütlerinin CIA'in ya da Soros'çu vakıflar eliyle halkın kışkırtılması ve onların silahlandırılması güvenlik güçlerinin öldürülmesi büyük bir olay. Yani Şu anda Kazakistan'da yaşanan hadiseyi bütün Orta Asya'daki diğer Türk cumhuriyetlerindeki ülkelerindeki hadiselerle birlikte değerlendirmemiz gerekir.
Rusya'nın müdahalesi bir işgal girişimidir ve gerçekten kabul edilemez. Batı ve ABD, Rusya'nın bölgede ellinden geleni yapacaktır. Fakat siz de ülkenizi Rusya'nın işgalinden kurtarmak ya da ABD ve diğerlerinde kurtarmak istiyorsanız halkınızla uyumlu bir yönetim yapmanız gerekir."
Gazeteci Hakkı Öcal canlı şunları söyledi
Burada bir seçimsel siyasal sitem yok. Şimdi burada bunu neden kurmadınız diye bir analiz yapmak çok doğru olmaz. Gezi olaylarında 3 gün mesele ağaçtı, fakat meselenin hiçbir zaman ağaç olmadığını meselenin hiçbir zaman pahalılık olmadığını milli gelir adaletsizliği olmadığını daha sonraki olaylar hemen gösterdi.
Dünyanın hiçbir yerinde halk kendi devletinin parlamentosunu, havalimanlarını ya da kurumlarını işgal edip yakmaz. Dünyanın hiçbir yerinde halk kendi polisini kıtır kıtır kesmez. 12 polis öldürüldü. Bu işim sistemli olduğu belli. Bir takım insanlar bir minibüsün arkasından otomatik silah dağıtıyor. Bunun videolarını hep beraber gördük.
Orada sistemin yarattığı rahatsızlıkları istismar edecek bir ortam var ve bunu kışkırtmak üzere bir girişim var. Soros vakfının sadece Kazakistan'da son zamanlarda 100 milyon dolardan fazla para dağıttığına dair kendi kayıtları var. Demek ki orada böyle planlı, hazır bir kalkışma ortamı da var.
Bu ortamı istismar etmek üzere bir takım insanlar hazırlıklar yapmışlar. Türk Devletleri Teşkilatı kuruldu ancak henüz fikir aşamasında. Daha organizasyonu bile yok bir yerlerde ofisleri bile açılmadı. Burada Rusya önderliğinde kurulmuş bir askeri birlik var ve yapılmış tatbikatlar var. Ellerinde 2 bin kişilik "oraya git, buraya git" diyecekleri bir asker var. Bizim Türk devletlerinin henüz böyle bir örgütü yok.
Rusya böyle bir şeye karşı zemini hazırlamıştır. Kazakistan'ın başka birini çağırma gibi bir durumu yok. Şu ana kadar orada oluşan siyasal durum orada Rusya'nın olması gerektiğini gösteriyor. Rusya orada bu ortamı yaratmak isteyenlerin nasıl Sorosçu nasıl CIA ajanı olduğunu daha iyi biliyor. Rusya o silahların nereden geldiğini gayet iyi biliyor. Rusya kendi sınırında yeni bir Amerikancı devlet istemez. Şu anda orada Amerikancı bir girişim başlatıldı. Rusya'da burada buna engel oldu."
"UYAN KAZAKİSTAN" HAREKETİNİ KİM KURDU?
Bazı dernek ve kuruluşlar protestolara destek vermesiyle öne çıkıyor. "Oyan Qazaqstan (Uyan Kazakistan)" isimli STK ise bu kuruluşlar arasından en dikkat çekeni olarak öne çıkıyor. Peki, kim bu "Uyan Kazakistan" hareketi? Uyan Kazakistan hareketi, Aktivist Beybarys Tolymbekov ve Asya Tulesova'nın tutuklanması, yargılanması ve ardından hapis cezası ile mahkûm edilmesiyle 5 Haziran 2019'da kuruldu.
HAREKETİN TALEPLERİ SİYASİ
Hareket, kendisini siyasi parti olarak görmemekle birlikte kuruluş amacı ve siyasi talepleriyle dikkatleri üzerine çekiyor. Hareketin kuruluş amaçlarında siyasi baskıya son vermek, hükümet organları arasındaki gücün dağılımını reforme etmek, uluslararası standartlara uygun serbest seçimler ve kendi kendini yönetme sistemi dahil olmak üzere dokuz maddelik amaçlar listesi deklare ediliyor. Ayrıca Uyan Kazakistan hareketi, 2019'da gerçekleştirilen protestoların da birçoğunda yer almıştı. Kazakistan'da 2 Ocak'ta patlak veren olaylar sonrası Uyan Kazakistan hareketi yine sahneye çıktı. Her kargaşada benzer taleplerini sürdüren hareket 9 maddelik bildirilerini yineledi.
ÖZGÜRLÜK ÇAĞRISI YAPIYORLAR
Hareketin resmi sitesinden yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
"Gerçek siyasi reformlar ve dönüşümler olmadan Kazakistan'ın her vatandaşının ve ortak ülkemiz Kazakistan Cumhuriyeti'nin güvenliği, gelişimi ve ilerlemesi imkansızdır. Bugün tarihi bir an, bir hakikat ve uyanış anı, özgür yurttaşların yitirdikleri hak ve özgürlüklerini yeniden kazanmaları, devletin yaşamın her alanında sürdürülebilir kalkınma yolundan gitmesi gerektiği bir an geldi. Demokratik, bağımsız ve özgür bir ülkede yaşamalıyız!"
SOROS'UN PARMAK İZİ VAR
"Uyan Kazakistan" hareketinin tartışılan bir diğer yönü ise dünyanın pek çok yerinde kaos ve çatışmanın finansörü olarak görülen Soros'tan destek alıyor olması. 1995'den beri Kazakistan'da aktif olarak faaliyet gösteren Soros Vakfı'nın ülkedeki STK'ları desteklemek için 100 milyon dolardan fazla bağış yaptığı belirtiliyor. "Uyan Kazakistan" hareketinin kuruluş deklarasyonu, 5 Haziran 2019 tarihinde dördü Soros Vakfı'nın ve diğer yabancı merkezlerin etkin üyeleri olan beş kişi tarafından sunulmuştu. Beşinci kurucu ise Dimash Alzhanov adında bir siyaset bilimci. Alzhanov'un Amerikan Kurumu Ulusal Dış İlişkiler Enstitüsü (NDI)'nün eski koordinatörü ve AGİT Ukrayna Gözlem Misyonu'nun (2014) üyeliğini gerçekleştirdiği ifade ediliyor."UYAN KAZAKİSTAN" BİRİKİM DERGİSİNDE
Kaynaklar araştırıldığı zaman Uyan Kazakistan hareketine dair 2019'da dikkat çeken bir yazı kaleme alındı. Birikim Dergisi'nde Wilson Center eski üyesi ve Londra Üniversitesi'nde Öğretim Üyesi Dr. Gül Berna Özcan'ın "Uyan Kazakistan!: Men Oyandım" başlığıyla yayımlanan yazıda harekete dair bilgiler yer aldı. Dergi 2012'nin ekim sayısında FETÖ temasıyla yayımlanmıştı.
KAZAK MUHALİF KIEV'DE ÜS KURDU
Öte yandan Kazakistan'daki olaylara ilişkin bir diğer Soros bağlantısı ise sürgündeki eski Enerji Bakanı Mukhtar Ablyazov. Kazakistan'daki eylemlere öncülük etmek istediğini açıkladı. Şu an Ukrayna'da bulunan Mukhtar Ablyazov, protestoları koordine etmek için başkent Kiev'de bir merkez kurduğunu duyurdu belirtti ve sokağa çıkan Kazakların kendisiyle iletişime geçmesi için iki telefon numarası yayımladı. Önceki gün bir Ukrayna televizyonuna açıklama yapan Ablyazov "Hedefimiz Nazarbayev rejimini tamamen devirmektir. Bu rejime destek verenleri ömür boyu hapse mahkûm kılacağız" diye konuştu. Ablyazov, 2005 yılında Kırgızistan'da 'lale devrimi'ni finanse ettiğini söylemişti.
KAZAKİSTAN'DAKİ KAOSUN ARKASINDA KİM VAR?Kazakistan'da neler oluyor? Ülkede operasyonlar başladı! İhanet şüphesiyle gözaltında
Giriş Tarihi: 08.01.2022 Güncelleme Tarihi: 08.01.2022
Kazakistan eski Başbakanı ve Uusal Güvenlik Başkanı Karim Masimov (Kerim Mesimov), "vatana ihanet" suçundan gözaltına alındı. Öte yandan Nazarbayev'in yeğeni Samat Abish de görevinden uzaklaştırılmıştı.
Son dakika haberi...Kazakistan'da yer yerinden oynarken ülkenin milli lideri Nursultan Nazarbayev'in nerede bulunduğu açıklık kazanmadı. Öte yandan eski Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Karim Masimov'un devlete ihanet şüphesiyle gözaltına alındığı bildirildi.
Kazakistan'daki olaylarda gözaltına alınanların sayısının 4 bin 266'ya çıktığı, bunlar arasında başka ülke vatandaşlarının da olduğu bildirildi. Kazakistan İçişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, ülkede devam eden operasyonlarda gözaltına alınanlarla ilgili veriler güncellendi.
Kazakistan'da kritik isim 'vatana ihanetten' gözaltına alındı! Nazarbayev'in yeğeni de...
Kazakistan eski Başbakanı ve Uusal Güvenlik Başkanı Karim Masimov (Kerim Mesimov), "vatana ihanet" suçundan gözaltına alındı. Öte yandan Nazarbayev'in yeğeni Samat Abish de görevinden uzaklaştırılmıştı.
00:45 | 01:40
Use Up/Down Arrow keys to increase or decrease volume.
İddialar yalanlandı: Nursultan Nazarbayev Kazakistan'ı terk etmedi
Kazakistan'ın Kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in ülkesini terk ettiği yönündeki iddiaların gerçeği yansıtmadığı bildirildi. Sözcü Aydos Ukibay, Nazarbayev'in başkent Nur Sultan'da bulunduğunu ve Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ile doğrudan temas halinde olduğunu açıkladı.
Nursultan Nazarbayev
Nazarbayev'in sözcüsü Aydos Ukibay, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Nazarbayev'in başkent Nur Sultan'da bulunduğunu, bir dizi istişare toplantıları gerçekleştirdiğini, Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ile doğrudan temas halinde olduğunu bildirdi.
Nazarbayev'in dost ülkelerin liderleriyle telefon görüşmeleri yaptığını belirten Ukibay, Kurucu Cumhurbaşkanı'nın mevcut zorlukların üstesinden gelmek ve ülkenin bütünlüğünü sağlamak için halka Cumhurbaşkanı Tokayev'in etrafında birleşme çağrısında bulunduğunu kaydetti.
Kazakistan'daki protestolar nedeniyle Nazarbayev'in ülkesini terk ettiği iddia edilmişti.
KAZAKİSTAN'DAKİ DURUM
Kazakistan'ın batısında 2 Ocak'ta sıvılaştırılmış petrol gazına (LPG) yapılan zamlar ve ülkedeki sosyoekonomik durumun kötüleştiği gerekçesiyle başlatılan protestolar ülkenin diğer kesimlerine yayıldı.
Gösterilerde güvenlik güçleri ile protestocular arasında çatışmalar yaşandı. Özellikle ülkenin güneyindeki Almatı’da polis araçlarını ateşe veren ve devlet binalarına giren protestoculara, güvenlik güçleri ses bombası ile müdahale etti.
Kazakistan eski Başbakanı ve Uusal Güvenlik Başkanı Karim Masimov'un (Kerim Mesimov), "vatana ihanet" suçundan gözaltına alındığı açıklandı.
Karim Masimov
SORUŞTURMA BAŞLATILDI
Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesinden yapılan açıklamada, komite tarafından 6 Ocak'ta Kazakistan Cumhuriyeti Ceza Kanunu'nun devlete ihanet maddesi gereği soruşturma başlatıldığı bildirildi.
Açıklamada, söz konusu suçu işlediği şüphesiyle Masimov'un gözaltına alındığı duyuruldu.
TUTUKLAMA MERKEZİNE YERLEŞTİRİLDİ
Masimov'un soruşturmada gözaltına alınan diğer şahıslarla birlikte geçici tutuklama merkezine yerleştirildiği kaydedildi.
Nursultan Nazarbayev (solda) ve Karim Masimov (sağda)
NAZARBAYEV'İN YEĞENİ DE GÖREVİNDEN UZAKLAŞTIRILDI
2016'da göreve getirilen masimov, LPG fiyatının artması nedeniyle başlayan, ülkenin batı ve güney şehirlerine yayılan protestolar nedeniyle 6 Ocak'ta Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in kararıyla Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanlığı görevinden alınmıştı.
Kazakistan eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in yeğeni Samat Abish de Ulusal Güvenlik Komitesi Başkan Yardımcılığı görevinden uzaklaştırıldı.
Samat Abish
4 BİNDEN FAZLA KİŞİ GÖZALTINA ALINDI
Kazakistan İçişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, ülkede devam eden operasyonlarda gözaltına alınanlarla ilgili veriler güncellendi. Açıklamada, 4 bin 266 kişinin gözaltına alındığı, bunlar arasında komşu ülkelerin vatandaşlarının da olduğu belirtildi.
Rusya önderliğindeki barış gücü Kazakistan'a konuşlandı
KAZAKİSTAN'DA SON DURUM
Kazakistan’ın batısında 2 Ocak'ta sıvılaştırılmış petrol gazına (LPG) yapılan zamlar ve ülkedeki sosyoekonomik durumun kötüleştiği gerekçesiyle başlatılan protestolar ülkenin diğer kesimlerine yayıldı.
Sokak olaylarına dönüşen gösterilerde güvenlik güçleri ile protestocular arasında çatışmalar yaşandı. Özellikle ülkenin güneyindeki Almatı'da polis araçlarını ateşe veren ve devlet binalarına giren protestoculara, güvenlik güçleri ses bombası atarak müdahale etti.
Çatışmaların çoğu Almatı'da yoğunlaşmış durumda
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, başlatılan protestolardan hükümeti sorumlu tutarak hükümetin istifasını kabul etti.
Protestoların yayılması sonucu ülke genelinde OHAL ilan edildi. Göstericilerin kamu binalarını işgal etmesi, silah kullanması sonucu Nur Sultan yönetimi güvenlik güçlerine operasyon talimatı verdi.
Tokayev, 7 Ocak'ta ülkenin tüm bölgelerinde anayasal düzenin yeniden sağlandığını ancak operasyonların sürdüğünü açıkladı. Kazakistan'da güvenlik güçlerinin operasyonu yoğun olarak Almatı şehrinde devam ediyor.
Almatı eyaletine bağlı bir köyde 100'den fazla kişinin gözaltına alındığı aktarılan açıklamada, Jambıl eyaletinde silah deposunun bulunduğu ve Almatı'daki bir otomobil servisi binasındaki silah ve mühimmatların yanı sıra bisiklet, televizyon ve cep telefonları gibi çalıntı ürünlere el konulduğu bilgisi paylaşıldı.
KAZAKİSTAN'DAKİ DURUM
Kazakistan'ın batısında 2 Ocak'ta sıvılaştırılmış petrol gazına (LPG) yapılan zamlar ve ülkedeki sosyoekonomik durumun kötüleştiği gerekçesiyle başlatılan protestolar ülkenin diğer kesimlerine yayıldı.
Sokak olaylarına dönüşen gösterilerde güvenlik güçleri ile protestocular arasında çatışmalar yaşandı. Özellikle ülkenin güneyindeki Almatı'da polis araçlarını ateşe veren ve devlet binalarına giren protestoculara, güvenlik güçleri ses bombası atarak müdahale etti.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, başlatılan protestolardan hükümeti sorumlu tutarak hükümetin istifasını kabul etti.
Protestoların yayılması sonucu ülke genelinde Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edildi. Göstericilerin kamu binalarını işgal etmesi, silah kullanması sonucu Nur Sultan yönetimi güvenlik güçlerine operasyon talimatı verdi.
Tokayev, 7 Ocak'ta ülkenin tüm bölgelerinde anayasal düzenin yeniden sağlandığını ancak operasyonların sürdüğünü açıkladı. Kazakistan'da güvenlik güçlerinin operasyonu yoğun olarak Almatı şehrinde devam ediyor.
ESKİ KAZAKİSTAN ULUSAL GÜVENLİK KOMİTESİ BAŞKANI MASİMOV GÖZALTINA ALINDI
Eski Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Karim Masimov'un devlete ihanet şüphesiyle gözaltına alındığı bildirildi.
Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesinden yapılan açıklamada, komite tarafından 6 Ocak'ta Kazakistan Cumhuriyeti Ceza Kanunu'nun devlete ihanet maddesi gereği soruşturma başlatıldığı bildirildi.
Açıklamada, söz konusu suçu işlediği şüphesiyle Masimov'un gözaltına alındığı duyuruldu.
Masimov'un soruşturmada gözaltına alınan diğer şahıslarla birlikte geçici tutuklama merkezine yerleştirildiği kaydedildi.
2016'da göreve getirilen Karim Masimov, LPG fiyatının artması nedeniyle başlayan, ülkenin batı ve güney şehirlerine yayılan protestolar nedeniyle 6 Ocak'ta Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in kararıyla Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanlığı görevinden alınmıştı.
Eski Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in yeğeni Samat Abiş de Ulusal Güvenlik Komitesi Başkan Yardımcılığı görevinden uzaklaştırılmıştı.
Son dakika: Kazakistan'da 'vatana ihanet' depremi! BBC muhabiri 'Kıyamet filmi gibi' dedi
Kazakistan'da LPG zamlarını protestoyla başlayan gösteriler kısa süre içinde çığrından çıkarak korkunç bir noktaya ulaştı. Şiddet olayları sırasında görevden alınan eski istihbarat başkanı hakkında vatana ihanet suçlaması yapıldı. Sadece birkaç gün içinde harabeye dönen Almatı kentine giden BBC muhabiri, dehşete kapılmış görgü tanıklarıyla konuştu. ABD'den ise Rus askerlerinin ülkeye konuşlandırılmasına ilişkin flaş açıklama geldi.1
Dünya tüm dikkatini, sıvı petrol gazı (LPG) fiyatlarında Yeni Yıl artışına karşı başlayan protestolar sonucu korkunç olaylara sahne olan Orta Asya ülkesine çevirdi. Almatı'da ve batıdaki Mangystau eyaletinde binlerce kişi, petrol ve gaz ihracatçısı Kazakistan'ın geniş enerji rezervleri göz önüne alındığında fiyat artışının haksız olduğunu söyleyerek sokaklara döküldü.2Onlarca kişinin öldüğü, yüzlerce kişinin yaralandığı olaylarda son durumu görmek için bölgeye giden BBC muhabiri şunları anlattı: Kazakistan'ın en büyük şehri Almatı, kıyamet filminden çıkmış gibi. Cuma sabahı erken saatlerde, yanmış araçların kokusu hala havadaydı. Etrafta çok az insan vardı, çoğu sokağa çıkmaya korkuyordu.3
Ordu ve polis, ülke çapında hükümete karşı protestoların odak noktası olan şehirdeki kilit noktaları engelliyor. Ana meydandaki askerlere yaklaştığımızda bize bağırdılar ve havaya uyarı ateşi açtılar, yaklaşmamamız için bizi uyardılar.4
İNSANLAR DÜZENİN YENİDEN SAĞLANMASINI BEKLİYOR
Yıllardır Almatı'ya geliyorum. Normalde, bol yeşillik ve dışarıda yemek yiyip içmek için yerleri olan hareketli bir şehirdir. Konuştuğum kişilerden bazıları, Rusya'dan ve diğer komşu ülkelerden güçlerin geldiğini görmekten memnun, düzeni yeniden sağlayacaklarını umuyor.
Bir kadın, hükümetin başından beri daha sert olması gerektiğini söyledi ve "En başta güç kullansalardı, bu ayaklanma olmazdı. Belki kınanacakları için silah kullanmak istemediler ama şimdi bu yaklaşımın neye yol açtığını görüyorsunuz" diye konuştu.6
Almatı sakinleri şimdi büyük süpermarketlerin kapalı olması nedeniyle gıda sıkıntısı yaşıyor. Açık olan dükkanlar sadece nakit para alıyor ama para çekecek yer bulmak zor. İnternet yok ve taksiye binmek bile çok riskli görünüyor.
İnternet kesintisi ve telefonların düzgün çalışmaması nedeniyle şehir dışında neler olduğunu öğrenmek zor. Kazakistan hiç bu ölçekte protesto görmedi. Daha önce de protestolar oldu ama hepsi bölgesel ölçekte kaldı.8
ESKİ İSTİHBARAT BAŞKANINA 'VATANA İHANET' SUÇLAMASI
Kazakistan iç istihbarat teşkilatının eski başkanı Karim Masimov, şiddetli protestolar sırasında görevden alınmasının ardından Cumartesi günü vatana ihanet şüphesiyle gözaltına alındı.9
Ulusal Güvenlik Komitesi (KNB) yaptığı açıklamada, eski başkanı Masimov'un vatana ihanet suçlamalarıyla ilgili soruşturma başlattıktan sonra Perşembe günü gözaltına alındığını söyledi.10
ABD: RUS ASKERLERİN NEDEN KONUŞLANDIRILDIĞINI ANLAMADIK
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Kazakistan'ın devam eden şiddetli bir protesto dalgasıyla başa çıkmak için Rusya'dan askeri yardımı isteme kararını şüpheyle karşıladı.11
Protestolarda düzinelerce insan öldü ancak Blinken, ABD'nin Kazak hükümetinin protestoların üstesinden gelebileceğine inandığını söyledi ve Rus askerinin konuşlandırılmasının neden gerçekleştiğinin belirsiz olduğunu vurguladı. Rusya liderliğindeki 2 bin 500 askerlik ekibin bir kısmı ülkeye geldi.12
Moskova'daki yetkililer, güçlerinin beş eski Sovyet cumhuriyeti ve Rusya'nın bir Avrasya askeri ittifakı olan Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (CSTO) kapsamında konuşlandırılmasının geçici olduğunu vurguladılar.13
RUSYA'YA YARDIM ÇAĞRISI
Uzun zamandır Orta Asya'daki eski Sovyet cumhuriyetlerinin en istikrarlısı olarak görülen enerji zengini Kazakistan, günlerdir süren artan akaryakıt fiyatlarına yönelik protestoların ayaklanmaya dönüşmesinin ardından, on yılların en büyük kriziyle karşı karşıya.14
Artan baskı altında, Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, Rusya'nın egemen olduğu Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü'ne (CSTO) 'yurt dışında kapsamlı eğitim almış terörist gruplar' ile mücadele etmesi için çağrıda bulundu
İttifak, 1999'daki kuruluşundan bu yana giriştiği ilk büyük ortak eyleminde, Rus paraşütçü birlikleri ve askeri birimler de dahil olmak üzere ilk ekiplerin birkaç saat içinde gönderildiğini söyledi.16
UYARI YAPMADAN 'VUR EMRİ'
Cumhurbaşkanı Tokayev halka hitap ettiği konuşmasında "Almatı'da da 20 bin terörist var, orduya ve kolluk kuvvetlerine teröristlere karşı ölümcül güç kullanmaları ve uyarı yapmadan ateş açmaları talimatını verdim" ifadelerini kullandı.17
Tokayev'e göre, en az 20 bin silahlı kişi Almatı'ya saldırdı. Silahlı isyancıların tek merkez tarafından eğitilip koordine edildiğini ve teslim olmayı reddederlerse teröristlerin ortadan kaldırılacağını söyledi.18
RUS BİRLİKLER BÖLGEDE
Rusya Savunma Bakanlığı, Kazak hükümetinin yardım çağrısında bulunmasının ardından, Moskova liderliğindeki bir barış gücüne ait ilk Rus birliklerinin Kazakistan'a ulaştığını söyledi
Yerel basında çıkan haberlere göre, güvenlik güçleri göstericileri meydandan ve diğer önemli hükümet binalarından uzaklaştırdı ancak şehrin başka yerlerinde de silah sesleri duyulduğu bildirildi.
20
Almatı'daki çatışmalar, protestocuların birkaç hükümet binasını basmasından bir gün sonra da devam etti. Bir AFP muhabiri, ana meydan yönünden düzenli olarak silah sesleri duyduğunu aktardı.21
'BU YAŞANANLAR KORKUNÇ'
Yanmış araçlar Almatı sokaklarını doldurdu, birkaç hükümet binası harabeye döndü ve Çarşamba günü protestocular tarafından basılan ve yağmalanan cumhurbaşkanlığı konutunun arazisine mermi kovanları saçıldı.22
29 yaşındaki anaokulu öğretmeni Samal, konutun yakınında AFP'ye verdiği demeçte, "İnsanlarımızın bu kadar korkunç olabileceğini bilmiyordum" dedi.23
DÜZİNELERCE İNSAN 'ORTADAN KALDIRILDI'
CSTO katılan asker sayısını belirtmediği açıklamasında, "Barış güçleri... durumu istikrara kavuşturmak ve normalleştirmek için sınırlı bir süre için Kazakistan Cumhuriyeti'ne gönderildi" dedi.24
Rusya Dışişleri Bakanlığı, ayaklanmayı "Kazakistan'ın güvenliğini ve bütünlüğünü baltalamak için dışarıdan beslenen bir girişim" olarak gördüğünü söyledi. Polis, Almatı'daki hükümet binalarında güvenlik güçleriyle gece saatlerinde çıkan çatışmalarda düzinelerce insanın "ortadan kaldırıldığını" açıkladı.25
İKİ GÜVENLİK GÖREVLİSİNİN KAFASI KESİLDİ
Bakanlığı, polisin "sokakları temizlemek için ilerlediğini" ve şu ana kadar yaklaşık 2 bin 300 kişiyi gözaltına aldığını duyurdu. Yetkililer, olaylarda 1000'den fazla kişinin yaralandığını, yaklaşık 400'ünün hastaneye ve 62'sinin yoğun bakıma kaldırıldığını söyledi.26
Kazak yetkililer, çıkan çatışmalarda 748 güvenlik görevlisinin yaralandığını, 18'inin de öldürüldüğünü duyururken, iki tanesinin kafasının kesildiğini açıkladı. Protestolar, 2019'da görevi bırakan ve halefi olarak Tokayev'i seçen Kazakistan'ın kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in kurduğu rejim için şimdiye kadarki en büyük tehdit. Tokayev, Çarşamba günü erken saatlerde kabinenin istifa ettiğini açıklayarak huzursuzluğun büyümesini önlemeye çalıştı ancak protestolar devam etti.27
OLAĞANÜSTÜ HAL İLAN EDİLDİ, ESKİ LİDERİN HEYKELİ YIKILDI
Protestolar tırmanırken, yetkililer sokağa çıkma yasakları, hareket kısıtlamaları ve toplu toplantı yasakları ile 19 Ocak'a kadar ülke çapında olağanüstü hal ilan etti. Hükümet Perşembe günü başka bir taviz vererek, "sosyo-ekonomik durumu istikrara kavuşturmak için" "acil" önlemlere ihtiyaç olduğunu söyledi ve altı ay için yeni yakıt fiyatı limitleri belirledi.28
Öfkenin büyük kısmı, 81 yaşındaki ve Tokayev'e iktidarı vermeden önce 1989'dan beri Kazakistan'ı yöneten Nazarbayev'e yöneldi. Birçok protestocu "Yaşlı Adam Dışarı!" diye bağırdı. Birkaç tanık AFP'ye, güneydeki Taldikorgan kentinde eski liderin bir heykelinin yıkıldığını anlattı.29
'ARTIK AN MESELESİ'
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, Kazakistan'daki Rus birliklerini ülke kurumlarının kontrolünü ele geçirmemeleri konusunda uyardı ve taraflara itidal çağrısında bulundu.
30
Fransa merkezli Kazak muhalefet lideri Muhtar Ablyazov, ülkede iktidardaki rejimin sona ermek üzere olduğunu söyledi. Eski enerji bakanı AFP'ye verdiği bir röportajda, "Bu artık sadece zaman meselesi" dedi.31
GÖSTERİCİLER HAVALİMANINI BASTI
Bazı uluslararası uçuşların durdurulduğu Almatı'da havalimanı dün göstericilerin kontrolüne geçti. Şehirden yağma haberleri de gelirken, Rus medyası şehrin iki hastanesinin 'teröristler' tarafından kuşatıldığını yazdı.
Almatı'daki ana meydanda bir kez daha patlama ve silah sesleri duyuldu. Görgü tanıkları, askeri araçların meydanda göründüğünü söylüyor.33
Tass haber ajansına konuşan görgü tanıkları, askerlerin Almatı'daki ana meydanda göstericilere ve çevredeki arabalara ateş açmaya başladığını anlattı. Protestolarda kanun ve düzen ihlali nedeniyle 2 bin kişi gözaltına alındı.34
Agence France-Presse (AFP), Almatı'da bugün gerçekleşen çatışmalardan bazı fotoğrafları dünyaya servis etti. Fotoğraflarda belediye binasına girmeye çalışan göstericiler ve güpegündüz dövülen bir kişi görünüyor.35
Ria, birkaç güne yayılan protestoların Kazakistan ekonomisine faturasının 100 milyon doları bulabileceğini bildirdi. Rus yayın organı, Almatı meydanındaki kalabalığın dağıtıldığını, küçük bir grubun dükkanlarda yağmaya devam ettiğini yazdı36
Kazakistan'ın halihazırdaki başkenti Nur Sultan'da askerlerin sokaklarda devriye gezdiği görülüyor. Rus medyasındaki haberlerde, Kazakistan sokaklarındaki 'silahlı çatışma' vurgusu öne çıkıyor.37
Kazakistan'da internet tamamen kapalı. Telegram, Signal ve WhatsApp gibi mesajlaşma uygulamaları kullanılamazken, gösteri haberlerinin yer aldığı iki internet sitesi kapatıldı.38
Ukrayna'da sürgünde bulunan Kazak muhalif lider Muhtar Ablyazov ise, protestoları koordine etmek için Kiev'de bir merkez kurduğunu belirtti ve sokağa çıkan Kazakların kendisiyle iletişime geçmesi için iki telefon numarası yayınladı.39
ŞAŞKINLIĞA UĞRATTI
BBC Rusça'dan Olga Ivshina'nın analizi, 'Mesele sadece yakıt fiyatları değil' başlığını taşıyor: "Protestoların hızla şiddetli bir hale dönmesi Kazakistan'da ve bölgedeki insanları şaşkınlığa uğrattı ve meselenin sadece yakıt fiyatlarından ibaret olmayabileceğine işaret etti.
40
Genellikle otoriter bir devlet olarak bilinen Kazakistan, istikrarlı bir Orta Asya ülkesiydi. 2019'a kadar Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'in iktidarda olduğu ülkede bir kişi kültü oluşmuş, ülke genelinde heykelleri dikilmiş, başkent Astana'nın adı da Nur-Sultan olarak değiştirilmişti.41
Fakat hükümet karşıtı protestoların düzenlendiği bir dönemde bunları dindirmek için görevi bırakmış ve yerine de kendisine yakın bir ismi yerleştirmişti. Etkili bir muhalefetin olmadığı Kazakistan'daki çoğu seçim iktidar partisi tarafından yüzde 100'e yakın oyla kazanılıyor.42
Konuştuğum analistler, Kazak hükümetinin toplumda birikmiş öfkeyi hafife aldığını, sandıktan çıkan bir demokrasinin olmadığı ülkede insanların seslerini duyurabilmek için sokağa çıkmak zorunda hissettiğini söylüyor. Ve insanların yakıt fiyatları dışında da sorunları olduğu neredeyse kesin."43
Londra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House'un Orta Asya Uzmanı Kate Mallinson, "Protestocular Kazak hükümetinin ülkeyi modernize edememesi ve her kademeden insanın hayatını etkileyecek reformları hayata geçirememesi nedeniyle derin bir kırgınlık ve kızgınlık içinde" diyor.44
Kazakistan'daki eylemleri tetikleyen petrol zengini Mangistau'da LPG fiyatlarına zam yapılmasıydı. Ancak hükümetin eylemcilerin istekleri doğrultusunda fiyatı düşürmesine karşın, protestolar sürdü. Cumhurbaşkanı Tokayev, "Yetkililerin ülkede istikrarı sağlamak için Mangistau'daki LPG fiyatlarını düşürme kararı aldım" dedi.45
Hükümet yanlısı gazetecilerden Yerbol Yedilov'un "Yerbol Online" adlı Telegram kanalında paylaştığı görüntülere göre protestocular Nazarbayev'in memleketi olan Taldıkurgan'da Nazarbayev'in bir heykelini yıktı.46
Protestoların durulmaması üzerine Cumhurbaşkanı Tokayev hükümeti görevden aldı. Ardından Başbakan Yardımcısı Alihan Smailov'u geçici başbakan olarak atadı.47
Gösterilerin başladığı petrol zengini Mangistau bölgesindeki Zhanaozen kentinde 2011 yılında, güvenlik güçleri, maaşlarının artırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi talebiyle greve giden petrol işçilerinin eylemine müdahale etmiş, 14 kişi yaşamını yitirmişti.48
Bu müdahalenin, Kazakistan'ın 1991'de Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanmasından sonra ülkede yaşanan en kanlı olay olduğu bildiriliyor.
YORUMLAR